8 grudnia w kościele katolickim obchodzona była uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
Tego samego dnia w Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Słotwinie przypadała 7. rocznica erygowania parafii a także 75. rocznica wysiedlenia mieszkańców parafii w czasie II wojny światowej
.
Z tej okazji w kościele w Słotwinie odbyła się uroczysta Msza Święta, którą poprowadził proboszcz ks. Mieczysław Grabowski.
Po wieczornym Nabożeństwie wierni udali się pod Krzyż Misyjny i Pomnik upamiętniających wysiedlonych. Wójt gminy oraz radni złożyli kwiaty i znicze.
Następnie mieszkańcy udali się do sali OSP Słotwina, gdzie odbył się Wieczorek Patriotyczny.
Dla wszystkich gości przygotowano poczęstunek. Była kawa, herbata, owoce i pyszne domowe ciasta.
Zebranych przywitała Sołtys Słotwiny pani Maria Binda-Sapeta oraz Wójt Gminy Lipowa pan Jan Góra.
Następnie przed publicznością wystąpiły uczennice gimnazjum, które zaprezentowały historię wysiedleń na Żywiecczyźnie. Dla większości z Was te wydarzenia są dobrze znane. Jednak naszą stronę odwiedzają także osoby, dla których ta tematyka jest zupełnie obca ...
Dlatego poniżej przytaczamy co działo się 75 lat temu ...
"Mija 75 rocznica od tragicznych wydarzeń jakie dotknęły Żywiecczyznę w 1940 r. Powiaty: żywiecki, bielski, cieszyński i część wadowickiego włączone zostały do Rzeszy. Poddane zostały przyspieszonej germanizacji. Żydów zamknięto w gettach i wywieziono do obozu zagłady w Oświęcimiu. Podatnych na propagandę niemiecką wciągano na listy folksdeutschów lub reichdeutschów. Dla patriotów i członków ruchu oporu były egzekucje, więzienia i obozy koncentracyjne. Pozostała ludność, szczególnie mieszkańców żywieckich wsi, postanowiono wysiedlić w ramach specjalnie opracowanego planu pod niemiecką nazwą Saybusch Aktion na tereny Generalnej Guberni, a na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich. Pozostała nie wysiedlona ludność była kierowana na roboty przymusowe do Niemiec, a cała reszta stanowiła darmową siłę roboczą u osadników niemieckich.
Wysiedlenia odbywały się wg przygotowanego z niemiecką dokładnością harmonogramu. Na stacji kolejowej stał specjalny pociąg lub koszarowano wysiedleńców w punktach zbornych jak miało to miejsce w Żywcu. Akcję nadzorowały specjalne oddziały sztabu ewakuacyjnego Gestapo oraz 82 kompania i 83 batalion policji rządkowej. Imienne listy przeznaczone do wysiedlenia były zawczasu przygotowane.
22 września 1940r. Gestapo przystąpiło do realizacji planu Saybusch Aktion. Wszystkie transporty kierowane były do stacji kolejowej w Łodzi, a dopiero stamtąd do stacji docelowych w dystryktach lubelskim, warszawskim, krakowskim i radomskim. Wysiedlenie wsi zaczynało się wczesnym rankiem. Rodzinie wolno było zabrać 15 kilogramowy bagaż, a na spakowanie dawano nie więcej niż 15 minut. Pozostawiony majątek - dom, jego wyposażenie, budynki gospodarcze i inwentarz przechodziły na własność osadnika. Opuszczone domy były czyszczone i myte przez zmuszanych do tego jeńców, najczęściej Żydów i lokalnych gospodarzy. Na przygotowanych domach wieszano portret Hitlera i flagę ze swastyką, co oznaczało gotowość gospodarstwa do zasiedlenia przez niemieckich osadników. Mimo całej akcji gospodarze niemieccy, byli najczęściej rozczarowani prostymi drewnianymi chałupami, w których kazano im mieszkać oraz złej jakości ziemią uprawną.
Osadnicy czekali na opróżnienie domów gdzieś w ukryciu albo byli w drodze. Tymczasem załadowani do pociągów wysiedleńcy, często po kilku dobach mordęgi, wysadzani byli na odludnych stacyjkach, czasem w szczerym polu. Tyle mówią kroniki. Wysiedleni gospodarze mogli wrócić do swoich, często zniszczonych, gospodarstw dopiero po zakończeniu wojny.
W Archiwum żywieckim na Świętokrzyskiej znajdują się zbiory tekstowe, materiały kartograficzne i ikonograficzne dotyczące tematyki wysiedleń na Żywiecczyźnie. (...) Również w zbiorach żywieckiego Muzeum znajdują się materiały dotyczące wysiedleń na Żywiecczyźnie, które dysponuje planami osiedleńczymi we wsi Lipowa, Słotwina, Hucisko, Ślemień, Rycerka Wielka wykonanymi w skali 1:2880 na arkuszach wielkoformatowych. Na mapach tych, oznaczone są scalone w jedno gospodarstwo, parcele wysiedlonych rolników polskich z podaniem na nich nazwiska osiedleńca niemieckiego"*.
Podczas występu usłyszeć również mogliśmy pieśni patriotyczne w wykonaniu gimnazjalistek. Akompaniował im szkolny kolega. Uczennice przedstawiły także wspomnienia mieszkańców. Oto jedno z nich, pana
Michała Dobiji ...
"(...) 8 grudnia 1940r. w święto Matki Boskiej przyjechały wcześnie rano samochody ciężarowe nakryte czarnymi plandekami, a z nich Gestapo i wojsko niemieckie. Wypędzono wszystkich ze swych domów ... i mieli się zgłosić obok kaplicy w Słotwinie. Tam Niemcy mieli przygotowaną listę mieszkańców i decydowano kto będzie wywieziony, a kto przesiedlony. Ci, którzy mieli zaświadczenia z zakładów pracy zostawali przesiedleni, a ci który nie posiadali żadnych dokumentów byli wywożeni. W tym dniu było bardzo zimno- ok. 30 stopni poniżej zera. Niemcy nie mieli jednak litości dla nikogo! Wszystkich wsadzano do ciężarówek i wywożono w kierunku Żywca, a stamtąd do Mińska Mazowieckiego. Tymi również samochodami przywieziono czternastu osadników niemieckich. (...) Niemcy osadzili ich u nas w całej Żywiecczyźnie i tutaj reszta nie wysiedlonych Polaków musiała u nich ciężko pracować za darmo".
Z kolei wspomnienia pani
Marii Pawlik przedstawiają się następująco:
"Wysiedlili nas 8 grudnia 1940r. całą rodziną - tata, mama i nas troje dzieci- Marysia, Hanusia i Jaś. Z domu wyrzucili nas rano. Przed południem przyjechały ciężarówki i załadowali nas i zawieźli do Zabłocia, do szkoły. tam żeśmy spali. Rano nas wyprowadzili, pociąg już stał. Ze strachem i płaczem załadowali wszystkich. Pociąg ruszył. Dojechaliśmy do Łodzi. Było zimno, dzieci zaczęły marznąć. Wtedy rodzice się zbuntowali i dzieci dostały gorące mleko. Dorośli usłyszeli, że będą odbierać im dzieci i że pojadą w inne miejsce, starsi przeczuwali, że do Oświęcimia. Wszyscy starsi prosili Niemców, byle nie jechać do Oświęcimia. Pociąg ruszył na Warszawę, wszyscy byli szczęśliwi. Chwilę był postój i ruszyliśmy w stronę Mińska Mazowieckiego. Na miejscu czekały furmanki, gdzie kto pojedzie. Jedni zostali w Mińsku i tam zostali podzieleni, każdy furman miał przydzielonych swoich. Myśmy pojechali do miasta Mrozy. Już czekał na nas gospodarz, ale bardzo grzecznie nas przyjął. Ta jego żona była bardzo dobra. Dali nam jedno łózko. Kilometr od tej wsi był tartak. Tata poszedł i uprosił Niemca. Dał mu taki okorków i tata zrobił pryczę. Gazda dał słomy, a my mieliśmy prześcieradła i jakieś poduszki, i tak spaliśmy.
Tata poszedł na tartak i uprosił drzewa na opał i przy tym uprosił o robotę. Niemiec go przyjął bo tata powiedział, że jest stolarzem. Niemiec go polubił, dał tatowi drewna na opał. Pracował 3 m-ce i mama miała za co kupić nam jeść. Bo do gminy przywozili dla wysiedlonych żywność na tydzień: 1 chleb, 150 dag cukru i pół kilo marmolady. (...) Ja miałam 13 lat i pracowałam w ogrodzie. Jaś i Hanusia chodzili do szkoły. (...) W 1945r. wróciliśmy do domu zdrowi i szczęśliwi. Ale jakeśmy zobaczyli, jak zniszczony był dom, to jako dzieci, nie mogliśmy utrzymać się od płaczu".
Po występie słowno-muzycznym, pan Artur Caputa z Klubu Miłośników Oręża Polskiego "Lech" Żywiec opowiadał wszystkim o czasach wysiedlenia, równocześnie prezentując bogatą kolekcję zdjęć, wykonanych przez fotografów niemieckich. Członkowie klubu zaprezentowali mundury, w jakie ubrani byli żołnierze podczas wysiedlania rodzin. Obejrzeć mogliśmy także hełmy, broń i mapy z okresu II wojny światowej.
Następnie zaprezentowano dokument Huberta Chudzio zatytułowany "Wypędzeni. Saybusch Aktion". Półgodzinny film opowiadający o wysiedleniu Polaków z Żywiecczyzny, zbudowany został na podstawie relacji świadków historii oraz materiałów dokumentalnych: fotograficznych i filmowych .
TUTAJ możecie zobaczyć zapowiedź filmu.
Po filmie przyszła pora na wspomnienia.
Musimy pamiętać, że do dziś żyją ludzie, którzy zostali dotknięci tragedią przymusowego wysiedlenia. Podczas wtorkowego wieczoru, mieliśmy okazję ich spotkać i wysłuchać ich historii osobiście. Każda chwyta za serce ...
Oto jedna z nich ... wspomnienia
Marii Kowalówki i Anny Pawlik:
"W dniu 8 grudnia 1940r. wczesnym rankiem było jeszcze ciemno. Huk samochodów rozległ się po wsi, Niemcy rozbiegli się po Słotwinie, wypędzali ludzi z domów. Zgromadzili wszystkich koło kaplicy. Śnieg sypał, było zimno. Ładowali nas do samochodów ciężarowych jak zwierzęta. Starsi nie mogli wejść to popychali ich karabinami. Zawozili nas do Żywca, do szkoły, a stamtąd ładowali nas do wagonów bydlęcych i wywozili do powiatu Hrubieszów. Było nas sześcioro rodzeństwa, najmłodsze dziecko miało roczek. Rodzice je ukryli u rodziny, która nie była wysiedlona. Ale bardzo tęsknili i z wielkimi trudnościami wróciliśmy po nie. A miała na imię Jadzia. Mieszkaliśmy tylko 6 tyg. u rodziny w Słotwinie. Znów nas wysiedlili do powiatu Zamość. Po jakimś czasie wysiedlali ludzi i nas znowu. Trafiliśmy do obozu Majdanek, gdzie rozdzielali rodziny, rodziców oddzielnie, dzieci oddzielnie i starszych oddzielnie. Zdolnych wywozili na roboty do Niemiec. Przy rozdzielaniu, mama mówiła do nas: dzieci módlcie się, do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, do Jezusa Miłosiernego, do św. Antoniego, do Świętych Aniołów, Stróżów, żeby nas nie rozdzielali, żebyśmy byli wszyscy razem. Tata był dobrym fachowcem, miał zawód cieśli, stolarza, wykonywał w obozie różne prace. (...)
Baraki były z desek, a była to zima. Po drewnianych pryczach chodziły karaluchy, wszy jakieś, pluskwy. Po jakimś czasie nas wypuścili, bo potrzebowali tatę, brata i mamę do pracy pod nadzorem Niemców. Była to miejscowość Glinianki. Warunki tam były okropne, podłoga z gliny, słomiany dach. Po wodę trzeba było chodzić pół kilometra po śniegu. Z Glinianek po kryjomu uciekliśmy do miejscowości Kuflew koło Krakowa. Był to dwór, na którym zarządcą był Niemiec. Przyjął do pracy tatę, mamę, brata Janka i siostrę Marysię. (...) Warunki były trudne, praca ciężka, ale dotrwaliśmy do końca wojny. Z bożą pomocą szczęśliwie wróciliśmy wszyscy do domu w maju 1945r. "
Podczas spotkania nie raz zakręciła nam się łza w oczach ... Ciężko sobie nawet wyobrazić, co przeżywali w tamtym okresie ludzie ... Żyjemy w spokojnych czasach, często nie doceniając tego ... Takie spotkanie, na którym możemy usłyszeć historię od osób, które są świadectwem tamtych wydarzeń, to ważna lekcja historii ... To historia, którą powinniśmy przekazywać młodszemu pokoleniu, aby te wydarzenia nigdy nie poszły w zapomnienie i więcej się nie powtórzyły ...
WIĘCEJ ZDJĘĆ - KLIKNIJ
ŹRÓDŁO:
W poście wykorzystaliśmy materiały prezentowane przez uczennice gimnazjum:
- * historia wysiedleń na Żywiecczyźnie: na podstawie H.Woźniak "Nad Sołą i Koszarawą"- nr 24 (151)
- wspomnienia Michała Dobiji
-wspomnienia Marii Pawlik
oraz wspomnienia Marii Kowalówki i Anny Pawlik.
Dziękujemy za udostępnienie materiałów.
Korzystając z okazji pragniemy Wam podziękować za kolejny rok spędzony z nami !
